شکاک منطق:
همهء ما در مراسم عاشورا و یا سقاخانه های قدیم نمادی را دیده ایم که به دست ابوالفضل علمدار معروف است. در این مقاله به ریشه یابی این نماد که از کجا آمده است خواهیم پرداخت.
* این یک تحقیق علمی است و منابع آن نتنها مقالات غربی بلکه مقالات تاریخنویسان و محققین اسلامی است و کاری است بی طرف. به بنمایه ها (منابع) در آخر نوشتار می توانید مراجعه کنید
 |
| خمسه یا خمسا نمونه یهودی آن که برای چشم زخم بکار می رود و همچنان میان یهودیان مرسوم است به رنگ، دعا نویسی و شکل نماد توجه کنید |
می دانید که در گذشته و حتی امروزه مردم به چشم زخم اعتقاد دارند. برای دوری از چشم زخم با پرداخت صدقه یا حتی نوشتن دعا و آویختن آن به گردن تا انواع و اقسام طلسم ها استفاده می کنند.
 |
| نمونهء دیگر خمسای یهودی |
نمونه ای از این طلسم که از یهودیت در ادیان ابراهیمی گسترش یافته را اینجا برای شما به نمایش در آورده ام. این طلسم در زبان عبری "خمسا" نام دارد که به شکل یک دست است و معمولا رنگ لاجوردی دارد.
 |
| خمسه یا خمسا نمونه یهودی آن, به دعا نویسی و شکل نماد توجه کنید |
این طلسم برای دوری از "چشم زخم" بکار می رود. نام های دیگر آن در مسیحیت "دست مریم"، در اسلام " طلسم خمسه" یا "دست فاطمه" و در میان شیعیان "دست ابوالفضل" می باشد.
 |
| "دست مریم" که نمونه مسیحی خمسه است و مسیحیان برای دوری از چشم زخم از آن استفاده می کنند |
 |
| خمسه فاطمه، یا دست فاطمه که همچنان برای دوری از چشم زخم در مصر و دیگر کشورهای خاورمیانه استفاده می شود |
 |
| دست ابوالفضل علمدار که شیعیان از آن در مراسم عاشورا استفاده می کنند، اما در گذشته کاربردی مشابه داشته و برای دوری از چشم زخم هم بکار می رفته |
کاربرد آن همانگونه که گفته شد در همهء ادیان یکسان و برای دوری چشم زخم است. تنها در میان شیعیان چون نشان دست ابوالفضل نیز می باشد، در مراسم سوگواری عاشورا کاربردی سمبلیک هم دارد. در عکسهای این مجموعه تلاش شده که تمامی نمونه های آن در ادیان مختلف آورده شود و خود با نگاهی گذرا به شباهت بی نظیر آن پی می برید.
بنا به گفتهء باستان شناسان ریشه این سمبل به فنیقی های باستان "کنعانیان" ( سرزمینی در بر گیرنده: سوریه، لبنان، اسراییل و اردن) باز می گردد. آنها خمسه را سمبل الهه تانیت (الهه نگهبان شهر کارتاژ پایتخت فنیقیه) می دانستند و از آن برای نگهبانی خود از چشم زخم استفاده می کردند.
پرسش این است که: این چگونه تقدسی است که ریشهء آن در الهه ای فنیقی به نام تانیت است. شاید بهتر باشد در بینش خود به اعتقادات خرافی و گذشتگان خود کمی با دید انتقادی بیشتر بنگریم!
البته سمبل دست یا کف دست در ادیان هندی نیز موجود می باشد و نشان و نماد خدا یا الهه های هندو نیز است. این نماد از آئین هندو به آئین بودایی نیز انتقال یافته است و باور باستان شناسان بر این است که این نماد از همان تمدن فینیقیه ابتدا به بین النهرین و سپس از راه ایران و بر اثر ارتباطات تجاری و فرهنگی به هند راه یافته است.
 |
| خمسه یا کف دست "پالم" در ادیان هندی نماد خدا یا الهه های هندو نیز بوده است. |
 |
| نمونهء هندی |
 |
| نمونهء دیگر از پالم هندی |
 |
| نمونه بودایی "خمسه"، "کف دست" یا "پالم" به شکل مشترک و وجود چشم در میان دست در تمام نمونه های خمسه دقت کنید |
 |
| نمونهء دیگر از پالم بودایی |
 |
| خمسه یا کف دست "پالم" در ادیان هندی نماد خدا یا الهه های هندو نیز بوده است. |
بنمایه ها (منابع):
Badawi, 2004, p. 510
Houtsma, 1993, p. 897
Silver, 2008, p. 201
McGuinness, 2003, p. 338
Archetypes and motifs in folklore and literature: a handbook (Illustrated ed.). M.E. Sharpe. 2005. p. 143. ISBN 0765612607, 9780765612601
Sonbol, 2005, pp. 355-359
Bernasek et al., 2008, p. 12
Rajab, 1989, p. 116
Berber Carpets of Morocco: The Symbols Origin and Meaning by Bruno Barbatti, page 205
Shinar, 2004, p. 117
http://en.wikipedia.org/wiki/Chashme_Baddoor_(slogan)
http://en.wikipedia.org/wiki/Nazar_(amulet)
http://en.wikipedia.org/wiki/Mudra#Abhaya_Mudr.C4.81
http://radiokoocheh.com/article/72168
اسلام بر پایه ی کیش یهودیان (و کمتر مسیحیان) بنیاد نهاده شده و بیشتر داستانهای قرآن (از بوجود آمدن زمین و آسمانها و آدم و حوا گرفته تا نوح و سایر پیامبران) از روی آنها برداشت شده است.
پاسخحذفشیعه نیز از آغاز آشنایی ایرانیان با آیین های سوگواری مسیحیان اروپا، بسیاری از آنها را با دگرگونیهایی اندک به خود گرفته است، همانند پوشیدن جامه ی سیاه در سوگواریها و بردوش کشیدن صلیب که در عاشورا بنام "علامت" شناخته می شود.
کار بسیار خوبی ارائه کرده اید، به نظر من این یک نماد بسیار کهن است که حتی پیش از پیدایش ادیان کنونی هم در جوامع کهن وجود داشته و سپس رنگ مذهبی به خود گرفته است.
پاسخحذفاینجا هم همین را می گوییم، مقاله را باز بخوانید، می بینید که گفته شده که این خرافه از قوم فنیقی ها همین گونه دست به دست گشته تا به ما رسیده...
پاسخحذفلطفا برای اثبات نظرات خود از منابع معتبر و علمی استفاده کنید. ویکی پدیا منبع معتبری نیست چون اطلاعات آن توسط کاربران قابل تغییر است و این به اعتبار تحقیق شما لطمه وارد می کند
پاسخحذفچه کسی گفته ویکی پدیا اعتبار ندارد؟ در دانشگاه های معتبر می توانید از ویکی استفاده کنید. البته شرایطی دارد و آن شرایط این است که منابع ویکی را بررسی کنید که درست باشد. اگر به منابع نگاه کنید متن کتاب تحقیقی است و دقیقن درباره گفتار سخن گفته است. ویکی در روزهای نخستین اعتبار نداشت، اما اکنون پس از گذشت زمان دراز دارای سیستم کنترل دقیق است و البته همانطور که گفته شد منابع زیر آن باید بررسی شود.
پاسخحذفعالی
پاسخحذفمتن قابل تأملی است، اما در مورد ویکی پدیا، ابدا منبع معتبری برای ارجاع دادن نیست، و ما در دانشگاه اتاوا کانادا و سایر دانشگاه های معتبر اجازه این کار را نداریم. بجای آن میشه از مراجع معتبری که داخل ویکی هست به عنوان مرجع استفاده کرد و آن موردی ندارد، اما خود ویکی مرجع آکادمیک و علمی نمی تواند باشد.
پاسخحذفبا تشکر